Ndërsa barbarizmi i presidentit rus Vladimir Putin në Ukrainë vazhdon pas më shumë se gjashtë muajsh, është e natyrshme – dhe e nevojshme – të kërkohen taktika që do të rrisin presionin mbi regjimin e tij dhe do ta izolojnë më tej atë.
Si i tillë, unë e kuptoj pse Ukraina, shtetet baltike dhe Finlanda filluan një diskutim për një ndalim të plotë të vizave Shengen për rusët. Argumenti shkon se ata që mbështesin luftën duhet të ndëshkohen – gjë që është e arsyeshme – ndërsa ata që flasin kundër saj duhet të kthehen dhe të luftojnë brenda vendit të tyre – gjë që është shumë më pak.
Në fund të fundit, nëse imperativi strategjik është mbështetja e Ukrainës dhe, në mënyrë ideale, dobësimi fatal i regjimit të Putinit, atëherë zhveshja e rusëve të zakonshëm nga aftësia për t’u larguar nga Rusia do të pengojë në vend që të ndihmojë.
Kjo është arsyeja pse, me gjithë neverinë time për luftën e Putinit, isha i kënaqur kur, në fillim të javës së kaluar, ministrat e jashtëm të Bashkimit Evropian refuzuan të bien dakord për një ndalim të plotë të vizave për rusët. Debati mbi këtë çështje padyshim që do të zhurmojë, por në luftën kundër diktatorit të shtrembër të Kremlinit, një ndalim i tillë do të ishte një hap i gabuar – sado joshëse.
Unë nuk kam asnjë simpati ndaj regjimit apo atyre që e mbështesin atë. Krejt e kundërta – dua të shoh masa efektive strategjike të përdorura kundër tyre.
Por në këtë drejtim, hedhja e një perde të hekurt mbi rusët do të ishte një gabim thelbësor. Dhe unë e them këtë pasi kam kaluar një dekadë në burgjet e Putinit, përpara se të dëbohesha nga vendi dhe të paralajmërohesha se nëse kthehesha, do të më dënonin me burgim të përjetshëm. Edhe këtu në Perëndim, shërbimet speciale të Putinit vazhdojnë të më tregojnë vëmendje të bezdisshme dhe jo krejtësisht të padëmshme.
Jam dakord që rusët që mbështesin luftën duhet të mbajnë përgjegjësi. Askush nuk duhet të jetë i qetë ndaj nxitësve të tifozëve dhe zëdhënësve të krimeve kundër njerëzimit.
Sidoqoftë, për ata që e kundërshtojnë atë, nocioni se njerëzit e paarmatosur mund të rrëzojnë një regjim që është i përgatitur t’i mbyllë dhe t’i helmojë dhe vrasë ata ende nuk është vërtetuar me shembull historik.
Liria erdhi në vendet e Evropës Lindore, përfshirë shtetet baltike, përmes guximit dhe solidaritetit të njerëzve të tyre – por vetëm pasi autoritetet sovjetike zgjodhën të mos ndërhynin. Mikhail Gorbachev, për nder të tij, refuzoi të dërgonte tanke në Evropën Qendrore, por të gjitha revolucionet e tentuara më parë u shtypën me shpejtësi dhe brutalisht. Dhe vetëm kohët e fundit, në shtetin klient-klient të Putinit në Bjellorusi, ne pamë një goditje të pamëshirshme kundër protestës paqësore.
Ndalimi i hyrjes në Evropë të rusëve që kundërshtojnë luftën thjesht do të rrisë numrin e viktimave të Putinit. Kufizimet e propozuara të vizave do t’i paraqesin gazetarët rusë, politikanët e opozitës, aktivistët dhe figurat publike me një zgjedhje të tmerrshme – ose të mbështesin luftën dhe të jetojnë si zakonisht, ose të flasin kundër saj, të privohen nga një jetë normale dhe të përfundojnë në burg ose më keq. Të mohuar një rrugë shpëtimi, jo shumë do të zgjedhin një rrugë sfide dhe rezistence.
Largimi nuk është një opsion i lehtë. Mërgimtarët lënë pas prindërit dhe fëmijët; ata përjetojnë standarde dhe status të reduktuar të jetesës. E megjithatë, qindra mijëra rusë janë larguar nga vendi i tyre të neveritur nga lufta e Putinit. Midis tyre ka aktivistë qytetarë, gazetarë të pavarur dhe mbrojtës të të drejtave të njeriut, liria, siguria fizike dhe jeta e të cilëve ishin në rrezik në Rusi për shkak të qëndrimit të tyre kundër luftës.
Në luftën kundër diktaturës së Putinit, këta njerëz nuk janë armiqtë e Perëndimit, por aleatët e tyre. Dhe ata – ne – mund të jenë aleatë më efektivë nëse u jepet “arratisja nga zjarri” e një vize evropiane.
Kjo nuk do të thotë se duhet të jetë biznes si zakonisht – sigurisht që nuk jam duke mbrojtur se duhet të mbetet e lehtë për rusët e lidhur me Kremlinin që të shpenzojnë paratë e tyre të pista për udhëtime për blerje jashtë vendit. Por një politikë kufizuese e pamëshirshme e vizave do të hiqte një valvul sigurie jetike për kundërshtarët e Putinit.
Në fund të fundit, kur regjimi i Putinit të bjerë, Rusia do të mbetet. A do të zëvendësohet regjimi nga një qeveri e përgjegjshme, demokratike dhe shoqëri civile e aftë për të qenë një partner konstruktiv? Apo do të jetë më shumë e njëjta gjë – autoritare, e udhëhequr nga të ashtuquajturit njerëz të fortë dhe të aftë për të ecur në mënyrë të ngjashme, dhe ndoshta në mënyrë të pashmangshme, drejt agresionit fashist me të cilin po përballemi sot?
Rusët që kanë kontakt me modelin perëndimor do të jenë vendimtar në përcaktimin nëse Rusia pas Putinit e imiton atë apo vazhdon të kërkojë shkatërrimin e saj. Duke parandaluar angazhimin mes njerëzve, Perëndimi rrezikon të ndihmojë Putinin të zgjasë ngërçin e sotëm përtej jetës së vetë regjimit.
Disa kanë argumentuar gjithashtu se rusët si unë duhet të qëndrojnë të qetë për çështjen e vizave. Por një argument i tillë, qëllimisht ose jo, bën atë që Putini do të donte më shumë – ta ndihmojë atë të mbledhë popullin rus rreth gënjeshtrës së një “bote armiqësore perëndimore”.
Ne duhet t’i dëshmojmë shoqërisë ruse se Putini dhe propaganduesit e tij gënjejnë për armiqësinë e Perëndimit, se agresioni i Putinit është i paprovokuar dhe i pajustifikueshëm. Ndalimi i vizave do t’u jepte thjesht municion propagandistëve. Është regjimi fashist i Putinit që beson në fajin dhe ndëshkimin kolektiv, dhe nëse demokracitë perëndimore minojnë besimin në liritë dhe përgjegjësitë individuale që janë thelbi i tyre etik, ne vetëm do ta forcojmë atë regjim.
Prandaj, një politikë më e arsyeshme e vizave do të kërkonte të stimulonte dhe të ofronte mbrojtje për ata që refuzojnë të mbështesin agresionin, për shembull, duke nënshkruar deklarata kundër luftës ose duke refuzuar të marrin pjesë në ngjarje militariste.
Sa i përket frikës legjitime se agjentët e regjimit të llojeve të ndryshme mund të kalojnë, masa të forta duhet, natyrisht, të vendosen – por jo përmes ndalimeve të përgjithshme politikisht kundërproduktive dhe etike të komprometuara.
Putinit tashmë nuk i mungojnë agjentët dhe idiotët e dobishëm në Perëndim. Ata e kanë ndihmuar atë të financojë luftën e tij me diskutime të gjata dhe gjarpëruese rreth një ndalimi “të menjëhershëm dhe të plotë” të dërgesave të gazit rus dhe bllokimit të dërgesave të naftës në tregun global. Në vend të kësaj, duhet të kishte pasur një futje të menjëhershme të detyrimeve për gazin rus, plehrat dhe çdo produkt nafte që përmban hidrokarbure ruse – dhe kjo nuk po përmend as “strategjinë” e dhimbshme afatgjatë të energjisë që e ka çuar Evropën në një varësi dhe cenueshmëri të tillë poshtëruese.
Demokracitë perëndimore më në fund janë zgjuar me faktin se janë në luftë me një armik totalitar. Por përveç mbështetjes ushtarake të Ukrainës, për të fituar luftën, demokracitë duhet të zhvillojnë pavarësinë energjetike dhe të riindustrializojnë sektorët që garantojnë sigurinë kombëtare, duke kufizuar aftësitë teknologjike të regjimit të Putinit.
Këto janë detyrat që duhet të ndërmerren nëse Perëndimi dëshiron të fitojë – jo një ndalim i përgjithshëm kundër të gjithë rusëve.
Ikja e individëve me arsim të lartë dhe dinamikë që kundërshtojnë luftën është një ikje truri nga Rusia, duke minuar qëndrueshmërinë e regjimit. Qytetarët rusë që veprojnë kundër agresionit kriminal të Putinit – studentë dhe profesionistë, disidentë dhe demokratë, që kërkojnë të gjejnë një vend në botë – nuk janë problemi. Ato janë pjesë e zgjidhjes.
Ne nuk jemi armiq; ne jemi aleatë.
Mikhail Khodorkovsky, ish i burgosur politik dhe CEO i kompanisë Yukos Oil, është autori i “Rebusit të Rusisë: Si Perëndimi ra pre e Pushtetit të Putinit – dhe Si ta rregullojmë atë”.
